خاستگاه زرتشت

از این پیامبر ایرانی در یشت‌های کهن سخن می‌آید که در �ایران‌ویج (اَریّانَ و یَوچَه)� در ساحل رود �دائیتی� در سرزمین قبایل ایرانی زاده شد. در زامیادیشت زیستگاه زرتشت را در ناحیه ئی می‌داند که در آن دریاچه �کوسَویّ� (که ممکن است همان دریاچه هامون باشد) است‌. به هر تقدیر ناحیه �ایران‌ویج� گاه خوارزم^[۳۰] پنداشته می‌شود و گاه آن را آذربایجان‌^[۳۱] و بعضاً به سبب مراسمی مذهبی که در ستایش �اَرُدویسورااناهیتا� می‌شود آن را در سیستان^[۳۲] ذکر کرده‌اند.همچنین هندشناسانی مانند مایکل ویتزل سرزمین اصلی وی را کوهستان‌های سرد افغانستان مرکزی دانسته‌اند.^[۳۳].اما در یسنا اشاره می‌شود که زرتشت یا بزرگترین رهبر روحانیت زردتشتی در جایی به نام �رقاً دفن است بندهشن این�رقاً را همان ری می‌داند^[۳۴]در قرن ۱۰ میلادی نویسنده ایرانی محمد الشهرستان که اصلیتش از ترکمنستان بود پیشنهاد کرد که پدر زردتشت از آتورپاتکان و مادرش از ری بوده است.^[۳۵]در هر صورت زرتشت از سرزمینی کهنی برخاست که مردمانش آریایی بودند.